Van groendak tot nestkast en houten luifel: alles vormt één leesbaar geheel

“Ja, vanuit die kernbegrippen hebben we gekeken naar het stedenbouwkundig kader van ECHO Urban Design. Daar stond onder andere in hoeveel woningen er in De Swanladriehoek komen, welke woningtypen en hoe die er qua volume en materiaalgebruik uit komen te zien. In plaats van meteen te gaan schetsen, startten we met een analyse van het stedenbouwkundig plan. Vanuit de gedachte dat we meer in samenhang met de natuur moeten gaan wonen – met de planten en dieren, maar zeker ook met de steeds extremere weersomstandigheden – keken we waar we de hoge ambities van het stedenbouwkundige plan nog iets verder konden aanscherpen.”

“De analyse leidde tot een aantal inzichten, die we bespraken met Synchroon en ECHO. Vervolgens formuleerden we vier beloften, die als leidraad dienden voor de architectuur in De Swanladriehoek. Die beloften zijn: 1) de woningen vergroten het groene oppervlak van de wijk; 2) biobased bouwen is het vertrekpunt; 3) de verbijzonderingen in het plan hebben een natuurinclusieve en klimaatadaptieve oorsprong; en 4) er is één architectuurtaal voor de hele wijk. We vertaalden die beloften naar concrete ontwerpen voor de woningen. Dit deden we stap voor stap en integraal. We werkten vanaf het begin nauw samen met Synchroon, ECHO en Knaap Bouwbedrijf, maar ook met de bij het project betrokken bouwfysicus, ecoloog, installateur en constructeur.”

“De daken! Alle woningen in De Swanladriehoek krijgen een groen dak. Het te ontwikkelen gebied was eerst een groen veld. We willen dat het er straks weer net zo groen is. De daken worden bedekt met inheemse mossen en sedums. Deze beplanting houdt de daken in de zomer een stuk koeler. Bij regen houdt het dak het regenwater vast en voert dit langzaam af via het rioolstelsel. Verder is een groen dak goed voor de biodiversiteit. De inheemse beplanting is aantrekkelijk voor insecten, vogels en andere diertjes die in het gebied voorkomen.”

“We keken wat de uitkomsten van onze analyses op het gebied van natuurinclusiviteit en klimaatadaptiviteit betekenden voor het verdere exterieur van de woningen. Zo voorzagen we de zonkant van de woningen van een luifel of veranda. Een aantal hoek- en eindwoningen gaven we een koele kop. Dit is een volledig begroeide gevel, die op warme dagen voor extra schaduw en verkoeling zorgt. Aan de schaduwkant van de woningen komen nestkasten voor vogels en vleermuizen. Al die extra’s op en aan de gevel zijn de zogenoemde verbijzonderingen. Wat hen onder meer bijzonder maakt, is dat ze integraal onderdeel zijn van het ontwerp. De belijning van de gevelbalken loopt bijvoorbeeld door in de luifels en veranda’s; die zitten als het ware als een lintje om de woningen heen.”

“We passen een palet aan zorgvuldig op elkaar afgestemde materialen toe. Vrijwel al die materialen zijn biobased. Denk hierbij aan de houten constructie van de gezinswoningen in het eerste deelplan Woud. Maar ook de veranda’s, luifels, gevelbalken, nestkasten en een flink aantal gevels zijn gemaakt van hout. Thermisch verduurzaamd hout om precies te zijn. Dit gaat heel lang mee, je hoeft het niet te schilderen en het veroudert op een mooie manier. Een ander biobased materiaal dat we op meerdere gevels toepassen, is bamboe. Net als hout is dit een sterk materiaal dat CO2 opslaat en bestand is tegen schimmels. Bovendien groeit bamboe heel snel. Verder krijgt elke woning een bakstenen plint, als bescherming tegen bijvoorbeeld begroeiing en opspattend regenwater. De woningen aan de Swanlaweg hebben een volledig bakstenen gevel om architectonisch aan te sluiten op de bebouwing van de huidige dorpsrand.”

“Alle woningen in het plan vormen één familie. Het palet aan materialen draagt daar inderdaad aan bij, maar dat is niet het enige. Het gevoel van eenheid zit ook in de opbouw en compositie van de woningen, en de rust en eenvoud die daaruit ontstaat. Ook de synergie van alle esthetische, duurzame, natuurinclusieve, klimaatadaptieve en circulaire elementen draagt hieraan bij. Nestkasten worden niet achteraf aan de gevel geplaatst, maar krijgen vanaf de eerste schets een plek in het ontwerp. Op de daken vind je geen opzichtige zonnepanelen, maar subtiel weggewerkte zonnecellen in de nokken van de gebouwen. En voor de warmtepompen worden bodemlussen aangelegd, zodat er geen zoemende apparaten in de tuinen staan.”

“De circulaire materialen, de integratie met de natuur en de duurzame oplossingen hebben een positief effect op je wooncomfort en gezondheid. Ook bespaar je flink op energiekosten en je draagt bij aan de toekomst van de aarde. Tegelijkertijd is de woonbeleving in De Swanladriehoek oer-Hollands. Je woont met je voordeur autovrij aan het park of de lommerrijke Swanlaweg. Vanuit je woning loop je dus zo het groen in. De auto parkeer je aan de achterzijde van de woning, een informeel verblijfsgebied dat is vormgegeven als ouderwetse ‘achterom’. Dit is de plek waar je je buren ontmoet en waar kinderen lekker kunnen voetballen. En zoals dat gebruikelijk is in een dorp, komt je bezoek via deze kant je woning binnen. De achterdeur manifesteert zich dan ook als een volwaardige toegang met een duidelijk zichtbaar huisnummer.”

“Ik heb goede hoop dat de wijk, wanneer hij helemaal klaar is, ook echt als één geheel leesbaar is. Dat je de logica en samenhang ziet van de biobased materialen, de groene daken, de nestkasten en alle andere architectonische elementen in combinatie met de inrichting van de openbare ruimte. Daaruit voortvloeiend hoop ik dat de bewoners zich ook onderdeel voelen van dit geheel. Niet alleen als individu, maar juist ook met elkaar. Elke bewoner draagt met zijn woning bij aan de groene ambities van de wijk en dat schept een band. Als het lukt om die sociale binding teweeg te brengen, dan is het ontwerp voor mij meer dan geslaagd.”